Leven tussen bubbels
13 min. leestijd
tekst: Selena de Waard (zij/haar) foto’s: Diana Dimbueni (zij/haar)
Uit editie 2 Bubbels - Chosen family
Al van kinds af aan droomde Jaouad Alloul (hij/zij) ervan om de showbusiness in te gaan. Inmiddels bekend als activist, podiumkunstenaar en ondernemer, lijkt deze kinderdroom verwezenlijkt. Jaouad belichaamt vrijheid en veelzijdigheid. Maar dat leek niet altijd voor hem in het verschiet te liggen. Met Marokkaanse roots en opgegroeid in België, hee! Jaouad een brug moeten slaan tussen de verschillende delen van zijn identiteit. “Ik ben me er erg van bewust dat ik een groot deel van de vrijheid in mijn leven zelf heb moeten creëren.”
Jaouad stelt zichzelf aan mij voor als een ‘veelzijdig, multidimensionaal wezen’. Bij het grotere publiek is hij vooral bekend als artiest, muzikant en activist. We zitten in een zachte nazomerzon aan het Fernand Cocqplein in Brussel. Jaouad, tegenover mij, is al even zonnig. Zijn boodschap is er één van inclusie en acceptatie. Die openheid straalt hij uit. Zijn blik is warm, maar analyserend. Ik voel me bij hem op mijn gemak, maar heb soms het gevoel dat hij dwars door me heen kijkt. Waar hij al jaren op hamert is het gegeven dat je én queer én moslim kan zijn. “Waarom zou dat niet samen kunnen gaan? Identiteit is geen salade waarbij water en olie niet kunnen mengen. Je kan perfect een relatie met God hebben én een relatie met iemand van hetzelfde geslacht”, vertelt hij goedlachs.
“Jaouad, leef jij in een bubbel?” begin ik ons gesprek. Jaouad antwoordt resoluut: “Ja, en wel in een super geprivilegieerde. Een bubbel waarin ik mezelf kan zijn en activisme kan beleven vanuit een ivoren toren. Ik ben bevoorrecht door geboren te zijn als (genderfluïde) man in een tijd waarin homoseksualiteit bespreekbaar is.” Deze voorrechten zijn echter niet altijd vanzelfsprekend geweest. Opgegroeid in een islamitisch gezin in België, heeft Jaouad lang moeten balanceren tussen verschillende culturen. “Doordat ik altijd tussen Arabische, Vlaamse, homo- en heterowerelden in heb geleefd, heb ik me een lange tijd weinig geaccepteerd gevoeld”, vertelt hij. Jaouad kwam uit de kast toen hij twintig was: “Mijn familie heeft daar niet met toeters en bellen op gereageerd. Maar omdat mijn verhaal weinig hoop geeft aan jonge homoseksuele moslims, zou ik daar liever niet dieper op ingaan. Het was niet makkelijk, maar moeilijk gaat ook”, voegt hij nuchter toe.
KIND VAN DE NACHTCLUB
Vlak na zijn coming out verbrak Jaouad het contact met zijn familie. Hij ervaarde zijn relatie met hen als verstikkend en was ervan overtuigd dat hij ze niet nodig had. Maar waar ga je naartoe als jonge twintiger, alleen en in de knoop met jezelf? Jaouad werd opgevangen door zijn toenmalige partner en het grote aantal vrienden dat hij in korte tijd had gemaakt. “Zij hebben mij geïnspireerd en mijn creativiteit gevoed. Toch was ik toen niet bezig met mijn mentale welzijn of mijn emoties, vooral met financieel rondkomen en uitgaan. Ik ben een kind van de nachtclub.”
“Daar werd ik niet geconfronteerd met de realiteit waarin ik geen steun kreeg van mijn familie. Drugs leerden mij om lief te hebben. Vóór xtc dacht ik bijvoorbeeld dat ik geen knuffels kon geven, maar onder invloed merkte ik dat ik daar fysiek wél toe in staat was.” Jaouad vertelt dat hij twijfelt of de mensen waar hij toen mee omging hem vandaag zouden herkennen. En kijkende naar de ontspannen, zelfverzekerde mens voor me is het inderdaad moeilijk om me deze jonge versie van Jaouad voor te stellen. “Ik voelde wel dat er een oprechte bezorgdheid was van mijn ex en mijn vrienden, maar was nog niet in staat om met hun liefde en aandacht om te gaan. Ik was bang dat ze me zielig of zwak zouden vinden, terwijl ik nu inzie dat hun bezorgdheid iets heel moois was.”
“Ik ben een kind van de nachtclub. Ik heb via drugs geleerd om lief te hebben.”
Jaouad droeg in deze periode veel verdriet en woede met zich mee. Zijn gekwetstheid uitte zich ook in islamofobie. “Ik stopte mensen met een Marokkaanse achtergrond in hetzelfde hokje: mensen die geen begrip hadden voor mij als homoseksuele man.” Jaouad nam een tijdlang afstand van zijn Marokkaanse en islamitische achtergrond. “Ik wilde daar niet mee geassocieerd worden”, legt hij uit. De beste verdediging leek om het onbegrip en de discriminatie die hij van anderen ervaarde terug te geven. Hij zat in de knoop met zichzelf en leed aan depressie. Zijn kinderdroom om in de showbusiness zijn kost te verdienen leek steeds minder realistisch. “Ik was bang dat ik nergens zou komen en een vergeten, verstoten iemand zou worden. Om die gedachten te verdringen ben ik veel gaan blowen en gaan feesten. Ik realiseerde me pas veel later dat ik mijn angsten verwezenlijkte door zo te leven. Toen besloot ik betere beslissingen te maken. Het was een rare trip, die periode”, besluit Jaouad.
DIEPE WORTELS
Jaouad was achtentwintig tegen toen zich een huwelijk voltrok tussen zijn islamitische achtergrond en zijn nieuwe levensstijl. Nadat hij zich eerst tijden in het Boeddhisme en het Hindoeïsme verdiept had, kwam hij zelf tot een akkoord met God. “Ik ga slapen met God en word wakker met God”, benadrukt hij. Voor Jaouad is spiritualiteit persoonlijk. “Ik denk dat er waarheid schuilt in elke religie. Maar wanneer religie dogmatisch wordt en als ultieme waarheid wordt verkocht, verliest ze voor mij haar waarde”, legt hij uit. En zoals God weer een rol ging spelen in het leven van Jaouad, kwam ook zijn familie weer in beeld. “Ik dacht dat ik mijn familiebanden kon afsnijden. Maar dergelijk diepe wortels hebben de neiging door te groeien, wat je daar zelf ook van vindt”, lacht hij. “Mijn broers waren de eerste die weer contact met mij opnamen. Een van hen zit nog heel erg in de Marokkaanse ‘gemeenschap’, wat dat ook moge betekenen want - laten we eerlijk zijn - die bestaat niet.”
Wanneer Jaouad dit zegt, trek ik mijn wenkbrauwen op. Hoezo bestaat er geen Marokkaanse gemeenschap? Het is inmiddels de tweede keer dat we elkaar spreken. Van een nazomer is geen sprake meer, dus we vervolgen ons gesprek binnen. Jaouads nagels zijn gelakt in de kleuren van de regenboog. “Volgens mij zijn het gelnagels, maar ik weet het niet zeker”, lacht hij. “Ik heb ze net laten doen, met mijn handen onder zo’n lampje.”
“‘Onvoorwaardelijk’ betekent dat je soms dingen niet begrijpt, maar dat je een ruimte creëert waarin iemand zichzelf kan zijn.”
“Het woord ‘gemeenschap’ staat mij tegen omdat gemeenschappen
helemaal niet tastbaar zijn”, hervat Jaouad het gesprek. “Er bestaat niet zoiets als een ‘Marokkaanse gemeenschap’. Wanneer je het over ‘de Marokkaanse gemeenschap’ hebt, bedoel je dan de Marokkanen in Antwerpen, Brussel, Gent? Alle Marokkanen ter wereld? Er zijn inderdaad Marokkanen ... Maar om die twee ‘Marokkanen’ en ‘gemeenschap’ te combineren ...” Jaouad maakt zijn zin niet af. “Hetzelfde geldt voor de LGBTQ+-gemeenschap,” vervolgt hij dan. “Haar leden kennen ook geen cohesie buiten hun gedeelde genderidentiteit of geaardheid, en die is al zo verschillend! Het is niet zo dat alle mensen in de LGBTQ+-gemeenschap elkaar dagelijks horen, zien en spreken. Dat geldt voor Marokkanen ook. Zij delen een bepaalde afkomst, en zelfs daarin zit verschil. Marokko is erg groot. Ik denk echt dat je moet oppassen om een gemeenschap te beschrijven als iets waar iedereen met een gemene deler op het vlak van identiteit toebehoort. Wanneer je dat doet, herleid je dat begrip naar iets oppervlakkigs en bestaat er de kans dat je vervalt in stereotypen. Gemeenschap is een beladen term, waarbij mensen direct allerlei andere associaties hebben dan enkel ‘die hebben en doen iets gemeenschappelijks’.”
Ik moet eerlijk toegeven dat ik hier op die manier niet eerder bij heb stilgestaan. Zelf ben ik een witte, queer vrouw, zo een die aan de eettafel de sfeer verstoort door discussies aan te gaan over intersectionaliteit, herstelbetalingen en het belang van positieve discriminatie. Het woord ‘gemeenschap’ heeft voor mij vooral een positieve connotatie. Ik zie mezelf als deel van de LGBTQ+-gemeenschap en bepleit trots en overtuigd haar rechten. Jaouads woorden doen mij twijfelen. Waarom zouden mensen die LGBTQ+ of Marokkaans zijn, of beide, geen deel zijn van een gemeenschap? “Maar hoe zit dat dan met Pride-evenementen en dergelijke?” vraag ik. “Dat zijn specifieke momenten waarbij een groep mensen besluit samen te komen. Maar binnen die groep is er nog steeds geen gemeengoed. Heel wat LGBTQ+’ers voelen helemaal geen affiniteit met hun ‘gemeenschap’. Hetzelfde geldt voor Marokkanen. Ook al bewegen zij zich zo nu en dan in dezelfde omgeving, toch is er geen gemeenschappelijk streven naar het aansterken van een gemeenschap waarin men elkaar echt leert kennen.”
Volgens Jaouad is een gemeenschap een groep mensen met een connectie, die elkaar zien, samen groeien en genezen. “Ik zie een gemeenschap als een groep mensen die actief samen iets doet”, legt hij uit. Het aantal mensen dat deel kan uitmaken van zo’n actieve gemeenschap is volgens hem gelimiteerd. De gemeenschap waar Jaouad zelf deel van uitmaakt is vooral digitaal. “Iedereen zit nog een beetje op zijn eigen eiland. Ik hoop dat mijn community in de nabije
toekomst concreter en tastbaarder wordt, maar dat wil ik niet pushen. Het is misschien frustrerend, maar zoiets heeft tijd nodig.” Zijn vriendin en collega, de theatermaakster en activiste Niyara Hens, leerde hem hoe belangrijk het is om processen organisch te laten groeien. Drie jaar geleden startten zij samen Be Human Vzw, dat Pride of Color
organiseert.
“Wij willen dat Pride of Color naast een feest ook een plek is om te reflecteren, om stil te staan en van elkaar te leren. Wij kunnen als ‘gemeenschap’ meer dan feesten. Het is belangrijk om ruimte te creëren voor reflectie en communicatie. Laat ons ook gewoon stilstaan.”
EENHEID IN VERSCHEIDENHEID
Het organiseren van Pride of Color leerde Jaouad dat je het sterken van gemeenschappen niet kan overhaasten, omdat dan het gevaar loert dat het een politiek project wordt. “Is het soms geen politiek project?” vraag ik Jaouad. “Is het niet belangrijk om van een gemeenschap te kunnen spreken om haar belangen helder en duidelijk aan het licht te brengen?” “LGBTQ+-kwesties zijn per definitie politiek. Maar ik wil zelf niet aan partijpolitiek doen. Dan moet je zo veel water bij de wijn doen dat je standpunten niet gegarandeerd blijven”, antwoordt hij. “Maar is het soms niet belangrijk om te spreken van een gemeenschap, juist om standpunten in te kunnen nemen zonder water bij de wijn te doen?” vraag ik, nog steeds niet helemaal overtuigd. Jaouad vindt van niet. Hij legt uit dat hij dat uiterlijk vertoon vindt: “De afgelopen tijd hebben we gezien hoe de LGBTQ+-rechten in Hongarije en Polen achteruit gaan. In West-Europa wordt dan aangegeven dat ‘wij’ daar als ‘LGBTQ+-gemeenschap’ tegen zijn. Maar hoe kunnen wij naar buiten treden als een homogene gemeenschap, terwijl ook deze groep bestaat uit mensen die racistisch, xenofoob en/of misogyn zijn of mensen op een andere manier het licht in de ogen niet gunnen? Het Westen lijkt eraan verslaafd om alles in mooie quotes te gieten. Die stroken echter niet met de realiteit.” Volgens Jaouad leidt dit tot een verarming in de samenleving: “Wij kunnen applaudisseren voor fakeness omdat we dan niet geconfronteerd worden met ons eigen gebrek aan diepzinnigheid.” Hij vervolgt: “Ik geloof dat we absoluut moeten proberen om zoveel mogelijk mensen zich veilig en niet bedreigd te laten voelen, maar waarom moet dat verengd worden tot een gemeenschap? Uiteindelijk gaat het om mensenrechten. Elke vorm van discriminatie is niet meer van deze tijd. Er is te veel informatie om onwetendheid goed te praten.”
​
Er valt een stilte. “Voor de rest ben ik echt heel leuk en vrolijk hoor!” lacht Jaouad. “Mensen doen soms zó moeilijk. Eigenlijk is seks super privé. Ofwel doe je dat met twee, of met meer, maar het belangrijkste is dat de mensen die eraan meedoen toestemming hebben gegeven.
Hoe zij zich definiëren maakt niet uit.” Hoewel seksualiteit voor het individu verwarrend kan zijn, vindt Jaouad dat het onderwerp vooral door de buitenwereld ingewikkeld gemaakt wordt. “Ik vind dat wij queers daar onze kracht in moeten terugpakken. Seksualiteit is leuk! Seks hebben is leuk! Met iemand intiem zijn en je geborgen voelen, of juist
hele kinky seks hebben, dat is allemaal oké. Het is jammer dat er van zo’n natuurlijk iets een politiek ding gemaakt wordt. Laat iedereen gewoon hun seksualiteit beleven zoals zij dat willen. Sommige mensen vinden het onaangenaam wanneer zij geconfronteerd worden met kussende homo’s, lesbiennes en andere mensen die en public queer zijn, maar ik word al mijn hele leven geconfronteerd met heteroseks
en hetero’s die kussen!” Diana, de fotografe van dienst, en ik lachen. Jaouad lacht mee: “Moet ik dan ook bespreekbaar maken dat dat voor mij traumatisch is geweest?”
“Het Westen lijkt eraan verslaafd om alles in mooie quotes te gieten. Die stroken echter niet met de realiteit.”
“Als je geconfronteerd wordt met beelden die niet stroken met hoe jij naar de wereld kijkt, dan kan je je omdraaien en dan is er nog 180 graden aan wereld om naar te kijken. Zolang LGBTQ+’ers niet gediscrimineerd en/of fysiek aangevallen worden, verplicht ik niemand om ze te aanvaarden. Ik aanvaard ook veel dingen niet”, legt hij uit. Jaouad vindt het belangrijk om begrip te blijven hebben voor mensen met andere overtuigingen. Hij legt uit dat zijn streefdoel niet per
se is dat iedereen iedereen accepteert. Jaouads visie op de wereld en op acceptatie werd in grote mate beïnvloed door het verlies van zijn moeder. Zij overleed toen hij vijftien was. “Haar dood veranderde mij in een radicale vrijheidsstrijder”, zegt hij. “Ik ben niet meer bang om die woorden te gebruiken. Ik weet hoe diep ik heb gezeten en vanwaar ik kom. Ik wil vrijheid creëren voor mijn broeders, zusters en non-binaire
mensen van over de hele wereld.”
Volgens Jaouad mogen wel meer mensen radicaliseren. “Niet radicaal als in agressief, maar radicaal als in: dit is waar ik voor sta en hier weiger ik van af te wijken. Nu zijn er veel mensen radicaal over corona, maar ik denk dat er belangrijkere dingen zijn om radicaal over te
zijn dan een vaccinatie. Iedereen wil vrij zijn.”
MICROKOSMOS
Inmiddels is Jaouad vijfendertig. “Omdat de relatie met mijn familie vrij oppervlakkig is gebleven, zoek ik de diepte op in mijn relaties met anderen”, vertelt hij. “Mijn gekozen familie bestaat uit een paar mensen waarvan ik weet: ‘dit is mijn kleine microkosmos waar ik gewoon kan
zijn’. Ik denk dat ik zo radicaal mezelf ben dat ik mensen aantrek die dat ook zijn. Ik heb mensen om me heen die totaal anders zijn dan ik, maar die er geen punt van maken wanneer mensen bewust kiezen voor een bepaalde levensstijl of iets dat enkel voor hen te begrijpen is. Een goede
vriend van mij is bijvoorbeeld moslim. Hij staat niet per se achter het homohuwelijk, maar hij accepteert het wel. Ondanks - of juist mede dóór - onze meningsverschillen is onze vriendschap een verrijking in mijn leven. ‘Onvoorwaardelijk’ betekent dat je soms dingen niet begrijpt, maar dat je een ruimte creëert waarin iemand zichzelf kan zijn.”
Ik vraag Jaouad of er grenzen zijn aan die onvoorwaardelijkheid. “Die grenzen zijn breed”, antwoordt hij. “Maar als je merkt dat iemand je bewust heeft gekwetst, is dat een goede reden om die onvoorwaardelijkheid stop te zetten.”
“Wat verwacht jij van jouw naasten?” vraag ik Jaouad ten slotte. “Heel weinig”, antwoordt hij. “Ik denk dat het het best is om zo min mogelijk verwachtingen te hebben. Ik verwacht vooral eerlijkheid en transparantie. Mijn vader vond de waarheid altijd heel belangrijk. Toen ik hem na 9 jaar weer sprak, heb ik hem over alles verteld: de seks, de drugs, de tatoeages. Hij gaf van tevoren aan dat hij me veel ging vragen. Ik zei: ik zal op alles eerlijk antwoorden, want zo heb je me opgevoed.”